Bàn về “Tước”: Đằng sau chén rượu vua ban

Chắc hẳn không ít lần khán giả yêu thích phim cổ trang Trung Quốc đã quen mắt với hình ảnh những chiếc chén đồng tinh xảo được các bậc vua chúa, quan lại chúc rượu trong những buổi yến tiệc trang trọng.

Chiếc chén đặc biệt ấy mang tên gọi “tước”. Hình ảnh “tước” có lẽ không còn quá quen thuộc trong đời sống hiện đại nhưng lại là một biểu tượng quyền lực và văn hóa ẩm thực đặc sắc trong Trung Hoa cổ đại. Thông qua bài viết này, hãy cùng Hoa Lạc vén màn bí ẩn về “tước” và khám phá những câu chuyện thú vị xoay quanh chiếc chén rượu độc đáo này!

Bàn về Tước: Tước là gì?

“Tước” là chén uống rượu cổ đại Trung Hoa, được dùng phổ biến ở các triều đại Hạ, Thương và Chu. Được chế tác chủ yếu từ đồng, “tước” sở hữu một hình dáng vô cùng đặc trưng và dễ nhận diện. Phần trước của chén được thiết kế như một cái máng nhỏ, thuận tiện cho việc rót rượu một cách từ tốn và trang nhã. Phía sau lại vươn cao một chiếc đuôi nhọn, tạo nên sự cân đối và độc đáo cho tổng thể hình dáng.

Ở vị trí trung tâm, lòng chén trụ tròn là nơi để chứa đựng những giọt rượu quý. Một bên thân chén được gắn thêm tay cầm, giúp người sử dụng dễ dàng nâng đỡ và thưởng thức.

Điểm đặc biệt không thể bỏ qua của “tước” chính là phần đế ba chân vững chãi, tạo nên sự ổn định và dáng vẻ uy nghiêm cho chiếc chén. Thêm vào đó, trên thành chén thường được thiết kế hai trụ nhỏ song song, có lẽ có chức năng nào đó trong quá trình sử dụng hoặc mang ý nghĩa trang trí, tăng thêm vẻ cổ kính và tinh xảo.

Vậy tại sao một chiếc chén rượu lại mang một cái tên nghe có vẻ lạ lẫm như “tước”? Một giả thuyết thú vị được đưa ra để giải thích cho tên gọi này chính là sự liên tưởng đến hình dáng của một loài chim cổ đại Trung Quốc – chim tước (雀 /Què/).

Theo đó, hình dáng tổng thể của chiếc chén, đặc biệt là phần máng rót rượu ở phía trước và chiếc đuôi nhọn vươn cao ở phía sau, được cho là gợi nhớ đến hình ảnh đầu và đuôi của loài chim này. Sự tương đồng về âm đọc giữa 爵 /Jué/ (tước rượu) và 雀 /Què/ (chim tước) càng củng cố thêm cho giả thuyết này.

Biểu tượng “Ban Tước” trong văn hóa trung Hoa

Dù nguồn gốc tên gọi thực sự là gì, “tước” đã sớm trở thành một vật phẩm vô cùng quý giá trong xã hội cổ đại Trung Hoa. “Tước” còn mang trong mình giá trị nghệ thuật và biểu tượng sâu sắc. Sự tỉ mỉ trong chế tác và hình dáng độc đáo của “tước” không chỉ thể hiện trình độ kỹ thuật của những người thợ thủ công thời bấy giờ mà còn phản ánh gu thẩm mỹ tinh tế của giới quý tộc.

Chất liệu đồng quý giá càng làm tăng thêm giá trị vật chất và giá trị biểu tượng của “tước”. Việc sở hữu và sử dụng “tước” trong các buổi tiệc tùng, cúng tế không chỉ thể hiện địa vị xã hội mà còn là một phần quan trọng trong các nghi lễ trang trọng, thể hiện sự tôn kính đối với thần linh.

Một tập tục đặc biệt liên quan đến “tước” đã hình thành và lưu truyền trong lịch sử, đó chính là “ban tước” (赐爵). Khi một người có công lao, lập được thành tích xuất sắc hoặc được nhà vua tin tưởng, nhà vua thường sẽ ban thưởng cho họ bằng cách đích thân nâng chén “tước” chúc rượu hoặc thậm chí ban tặng luôn chiếc chén quý giá này.

Hành động “ban tước” không chỉ là một sự ghi nhận công lao mà còn là một vinh dự lớn lao, một biểu tượng cho sự thăng tiến trong quan trường và sự tin tưởng của nhà vua. Từ đó, cụm từ “ban tước” dần trở thành một điển tích văn hóa, dùng để chỉ hành động nhà vua phong tước, ban thưởng phẩm vật quý giá cho công thần.

Dù ngày nay, hình ảnh chiếc chén “tước” có lẽ chỉ còn xuất hiện trong các bảo tàng lịch sử hay trên màn ảnh, nhưng ý nghĩa văn hóa sâu sắc và câu chuyện lịch sử ẩn sau nó vẫn là một phần không thể tách rời của di sản văn hóa Trung Hoa.

Việc tìm hiểu về “tước” không chỉ giúp chúng ta hiểu thêm về một loại hình cổ xưa mà còn hé lộ những nét đặc trưng trong nghi lễ, văn hóa ẩm thực và hệ thống xã hội của một thời kỳ lịch sử. Hoa Lạc hy vọng bài viết này sẽ mang đến cho bạn cái nhìn sâu sắc và thú vị về một biểu tượng văn hóa độc đáo của Trung Hoa cổ đại, khơi gợi niềm hứng thú khám phá thêm những giá trị lịch sử và văn hóa ẩn sau những đồ vật xưa cũ.

Thực hiện
Hoa Lạc