Valentine kể chuyện Nguyệt Lão se duyên

Ngày lễ Tình nhân (Valentine) mặc dù có nguồn gốc từ phương Tây nhưng đã trở nên phổ biến ở nhiều quốc gia, trong đó có cả Trung Quốc. Vào dịp này hằng năm, các chàng trai và cô gái mong muốn có mối nhân duyên tốt sẽ đến đền thờ Nguyệt Lão để cầu duyên, hy vọng có cho mình một tình yêu như ý.

Nhân dịp 14/2 đang đến gần, hãy cùng nhau tìm hiểu về một nhân vật vô cùng đặc biệt trong văn hóa Trung Quốc, Nguyệt Lão.

Nguyệt Lão (月老 /Yuè lǎo/) hay còn được dân gian Trung Quốc quen gọi với tên Nguyệt Hạ Lão Nhân” (月下老人 /Yuè xià lǎorén/), có nghĩa là “ông lão dưới ánh trăng”. Tên gọi này gợi lên hình ảnh một ông lão hiền lành, ngồi dưới ánh trăng thanh bình, tỉ mỉ se những sợi dây tơ đỏ để kết nối các cặp đôi.

Tơ hồng Nguyệt Lão se duyên…

Tương truyền rằng, Nguyệt Lão là một ông lã râu tóc bạc phơ, một tay cầm gậy có treo sổ hôn nhân, tay kia nắm sợi tơ hồng (红丝 /hóng sī/). Theo truyền thuyết, ông dùng sổ hôn nhân để định nhân duyên cho con người, dùng tơ hồng buộc chân đôi nam nữ có duyên để họ nên duyên yêu đương, vợ chồng. Nếu hai người được “buộc với nhau” bằng sợi tơ hồng thì dù họ có ở cách núi cách sông, cuối cùng vẫn sẽ tìm thấy nhau. Sợi tơ phép màu này có thể bị kéo ra hay rối lại, nhưng sẽ không bao giờ bị đứt đoạn.

Cũng từ truyền thuyết về Nguyệt Lão, hình ảnh sợi dây tơ hồng đã trở thành biểu tượng của tình yêu và duyên phận trong văn hóa Trung Hoa. Nó tượng trưng cho mối liên kết vô hình giữa hai tâm hồn, dù cho có bao nhiêu sóng gió cuộc đời, sợi dây đỏ ấy vẫn sẽ giữ họ bền chặt bên nhau.

Một trong những điển tích phổ biến nhất về Nguyệt Lão được tương truyền phải kể đến câu chuyện của chàng trai Vi Cố (韦固). Vào thời Đường, một thư sinh tên Vi Cố trên đường đến thăm bạn, tình cờ gặp được một ông lão râu tóc bạc phơ đang ngồi dựa một một túi vải và lật giở cuốn sách dưới ánh trăng. Vi Cố tò mò hỏi ông về chiếc túi vải và cuốn sách mà ông đang đọc. Ông lão (tức Nguyệt Lão) giải thích rằng sách ông đọc là “sổ hôn nhân” ghi lại hôn nhân của tất cả nam nữ trên thế gian, còn túi vải chứa sợi tơ hồng buộc chân những nam nữ đã định sẵn nhân duyên.

Vi Cố tò mò hỏi ông về vợ tương lai, Nguyệt Lão phán rằng vợ cậu là con gái của bà lão bán rau nghèo khó, năm nay 3 tuổi, đến năm 16 tuổi sẽ trở thành vợ cậu. Vi Cố cho rằng bản thân mình là người có học sao có thể cưới con gái của một bà lão thôn quê. Không tin vào số mệnh, Vi Cố cho người tìm giết đứa trẻ 3 tuổi ấy nhưng đứa trẻ không chết mà chỉ để lại một vết sẹo trên trán.

Nhiều năm trôi qua, Vi Cố tuy thành danh nhưng không ai làm mai thành công. Đến khi làm quan dưới trướng Vương Thái, Vương Thái đã gái con gái nuôi của ông cho Vi Cố. Cô gái dung mạo tuyệt sắc, nhưng lúc nào cũng đeo một bông hoa giấy trên trán để che đi vết sẹo. Sau khi dò hỏi, Vi Cố bèn phát hiện đây là cô bé năm xưa mà chính cậu đã chưa người sát hại nhưng cuối cùng vẫn không thể trốn khỏi mệnh trời và mọi việc hoàn toàn ứng với lời nói của Nguyệt Lão trước đây.

Câu chuyện này đã được Lý Phục Ngôn ghi chép lại trong Tục U Quái Lục (续幽怪录) với tên gọi Định Hôn Điếm (定婚店 /dìnghūn diàn/) và mang hình ảnh Nguyệt Lão lưu truyền trong văn, đời sống Trung Quốc đến ngày nay.

Khi du lịch đến một số nước châu Á, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy các đền thờ Nguyệt Lão với rất đông người độc thân, thất tình đến đền cầu duyên lành hay các cặp vợ chồng đã thành đôi đến để trả lễ. Bên cạnh lòng thành kính và ý niệm cầu mong một mối lương duyên tốt, người đến đền cầu duyên cần phải thực hiện nghi thức cầu nguyện theo các bước cụ thể và khác nhau tuỳ vào nền văn hoá và tín ngưỡng tại địa phương.

Mối tương quan Ông Tơ – Bà Nguyệt trong văn hóa Việt

Nguyệt Lão không chỉ có mặt trong văn hóa Trung Quốc mà còn xuất hiện trong nhiều nền văn hóa khác. Nhân vật Nguyệt Lão thường vẫn giữ nguyên là một ông lão râu tóc bạc phơ, song cách ông se duyên trần thế sẽ có đôi điểm khác biệt giữa các nền văn hóa Á Đông.

Chẳng hạn như theo truyền thuyết Trung Quốc đầu tiên, sợi tơ hồng được buộc vào mắt cá chân của cả hai người nam, nữ để se duyên, trong khi ở văn hoá Nhật Bản nó được buộc từ ngón cái của người con trai vào ngón út của người con gái, và trong văn hoá Hàn Quốc, sợi chỉ đỏ được cho là được buộc vào ngón út của cả hai người.

Tương tự với Nguyệt Lão trong văn hóa Trung Quốc, trong tâm thức người Việt, ông Tơ bà Nguyệt là những nhân vật gắn liền với những câu chuyện tình yêu lãng mạn, chuyên se duyên cho đôi lứa.

Vậy bạn có thắc mắc vì sao lại có sự khác biệt này không?

Trong quan niệm của người Việt, mọi sự vật hiện tượng đều tồn tại theo quy luật Âm Dương. Việc chỉ có “Ông Tơ” (Dương) sẽ gây mất cân bằng. Vì vậy, hình tượng “Bà Nguyệt” (Âm) được bổ sung để đảm bảo sự hài hòa và cân bằng trong vũ trụ.

Ngoài ra, hình tượng “Bà Nguyệt” phản ánh quan niệm về tình yêu, hôn nhân và gia đình của người Việt: Không bao giờ có hạnh phúc lứa đôi nếu chỉ có một đàn ông hoặc một phụ nữ trong gia đình cả.

Ngày nay, khi xã hội ngày càng hiện đại, quan niệm về tình yêu cũng thay đổi rất nhiều. Tuy nhiên, hình ảnh Nguyệt Lão vẫn luôn có một sức hút đặc biệt. Ông tượng trưng cho niềm tin vào tình yêu đích thực, vào việc tìm thấy một nửa của mình. Hình ảnh của ông đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Trung Quốc cho đến ngày nay.

Nhóm thực hiện: Hoa Lạc
Hình ảnh: Sưu tầm